هێشتا زۆر کەس بیر لە ڕۆبۆت دەکەنەوە کاتێک وشەی زیرەکی دەستکرد دەبیستن و وا بیر دەکەنەوە کە زیرەکی دەستکرد واتە ئەو ڕۆبۆتە بێ سۆزانەی کە بۆ ئاسانکاری کارەکان دروستکراون. و بڕیارە لە داهاتوودا جێگەی مرۆڤ بگرنەوە. ڕەنگە فیلمە زانستی و خەیاڵییەکان بەرپرسیار بن لەم جۆرە بیرکردنەوە. بەڵام واقیعەکە جیاوازە لەوەی کە خەیاڵ دەکرێت.
زیرەکی دەستکرد چییە؟
زیرەکی دەستکرد لە زمانی ئینگلیزیدا Artificial intelligence کە بە کورتی پێی دەوترێت AI، لە ڕاستیدا تەکنەلۆژیایەکە کە توانای بیرکردنەوەی بە جۆرێک لە جۆرەکان هەیە. بێگومان ئەم توانای بیرکردنەوە زۆر جیاوازە لەوەی کە ئێمە بە بیرکردنەوەی مرۆڤ دەیزانین، بەڵام لە ڕاستیدا هەوڵی لاساییکردنەوەی دەدات.
ئەمڕۆ ڕەنگە زیرەکی دەستکرد بەو شێوەیەی کە ئێمە خەیاڵمان پێدەچێت بوونی نەبێت. بەڵام هێشتا، زۆرێک لەو کارانەی کە ڕۆژانە ئەنجامی دەدەین، وەک گەڕان لە ئینتەرنێت یان گەڕان بە لاپەڕەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و هتد، هەموویان کاریگەری زیرەکی دەستکردیان لەسەرە. و لە ڕاستیدا، لە ئەم حاڵەتانە ئێمە بەکاری دەهێنین. ئەم بەکارهێنانە ئەوەندە نامەحسوسە و ئێمە لەسەری ڕاهاتووین کە لەو ساتەدا هەست ناکەین کە ژیری دەستکرد بەکاردەهێنین. هۆکاری سەرەکی ئەوەیە کە ئێمە نازانین زیرەکی دەستکرد بەڕاستی چییە و چی دەکات. بەو پێیەی داهاتوو زیرەکی دەستکرد دەبێت، لەبری ئەوەی خەمی زیرەکی دەستکرد بخۆین، باشترە فێربین چیمان پێدەکرێت و زانیاریمان لەو بوارەدا زیاد بکات. کەواتە با لە سەرەتاوە بزانین ژیری دەستکرد چییە؟
پێناسەی زیرەکی دەستکرد
زیرەکی دەستکرد هێشتا پێناسەیەکی وردی پێنەدراوە کە هەموو زاناکان لەسەری کۆک بن، بەڵام زۆربەی پێناسەکان دەتوانرێت بەم شێوەیە پۆلێن بکرێت.
- وەک مرۆڤ بیر دەکاتەوە
- بە لۆژیکی بیردەکاتەوە
- وەک مرۆڤ مامەڵە دەکات
- بە شێوەیەکی لۆژیکی کاردەکات
دوو پێناسەی یەکەم پەیوەندییان بە پرۆسەی بیرکردنەوە و ئیستدلالەوە هەیە، دوو پێناسەکەی تریش پەیوەندییان بە ڕەفتارەوە هەیە.
پێناسەیەکی سادە بۆ AI
زیرەکی دەستکرد لقێکی زانستی کۆمپیوتەرە کە ئامانجی سەرەکی بریتییە لە بەرهەمهێنانی ئامێری زیرەک کە توانای ئەنجامدانی ئەو ئەرکانەیان هەبێت کە پێویستی بە زیرەکی مرۆڤ هەیە. زیرەکی دەستکرد لە ڕاستیدا جۆرێکە لە ھاوشێوەکردنی زیرەکی مرۆڤ بۆ کۆمپیوتەر، زیرەکی دەستکردیش لە ڕاستیدا ئامێرێکە کە بەرنامە بۆ داڕێژراوە بۆ ئەوەی وەک مرۆڤ بیربکاتەوە و توانای لاساییکردنی ھەڵسوکەوتی مرۆڤی ھەیە. ئەم پێناسەیە دەتوانرێت بۆ هەموو ئەو ئامێرانە بەکاربهێنرێت کە وەک عەقڵی مرۆڤ کاردەکەن و دەتوانن ئەرکەکانی وەک چارەسەرکردنی کێشە و فێربوون ئەنجام بدەن.
ئامانجەکانی AI
بنەمای زیرەکی دەستکرد بریتییە لە پێناسەکردنی زیرەکی مرۆڤ و شێوازی کارکردنی بەشێوەیەک کە ئامێرێک بە ئاسانی جێبەجێی بکات و ئەو ئەرکانەی پێیان سپێردراوە بە شێوەیەکی دروست ئەنجام بدات. مەبەست لە زیرەکی دەستکرد لە ڕاستیدا لەسەر سێ بناغە دامەزراوە:
- فێربوون
- ئیستدلالکردن
- تێگەیشتن
ژیری دەستکرد (AI) لقێکی فراوانی زانستی کۆمپیوتەرە کە پەیوەندی بە دروستکردنی ئامێری زیرەکەوە هەیە کە توانای ئەنجامدانی ئەو ئەرکانەی هەیە کە بە شێوەیەکی ئاسایی پێویستیان بە زیرەکی مرۆڤ هەیە. زیرەکی دەستکرد زانستێکی نێوان زانستەکانە و چەندین ڕێبازی هەیە. بەڵام پێشکەوتن لە فێربوونی ئامێر و فێربوونی قووڵدا گۆڕانکارییەکی قووڵ لە هەموو بەشێکی پیشەسازی تەکنەلۆژیادا دروست دەکات.
مێژووی زیرەکی دەستکرد
مێژووی ژیری دەستکرد دەگەڕێتەوە بۆ ساڵانی جەنگی جیهانی دووەم. کاتێک هێزەکانی ئەڵمانیا ئامێری ئینیگمایان بەکارهێنا بۆ کۆدکردن و ناردنی نامە بە شێوەیەکی پارێزراو و زانای ئینگلیزی ئالان تورینگ هەوڵی شکاندنی ئەو کۆدانەی دەدا. تۆرینگ و تیمەکەی ئامێری بۆمبیان دروستکرد کە ئەو مەتەڵەی چارەسەر کرد. هەردوو ئامێری ئینیگما و بۆمب بنچینەی فێربوونی ئامێرن کە یەکێکە لە لقەکانی ژیری دەستکرد. تۆرینگ ئامێرێکی بە زیرەک دادەنێت کە پەیوەندی لەگەڵ مرۆڤێکدا دەکات بەبێ ئەوەی هەستی قسەکردن لەگەڵ ئامێرەکە پێبدات و ئەمەش پرسی بنەڕەتی زیرەکی دەستکردە، واتە دروستکردنی ئامێرێک کە وەک مرۆڤ بیربکاتەوە و بڕیار بدات و مامەڵە بکات.
وردە وردە لەگەڵ پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا و ڕەقەکاڵاکانی تر کە پێویست بوون بۆ پەرەپێدانی زیرەکی دەستکرد، ئامرازە زیرەکەکان و خزمەتگوزارییە زیرەکەکان بڵاوکرانەوە بۆ بازاڕ کە لە زۆرێک لە پرۆسەکانیاندا زیرەکی دەستکردیان بەکارهێنا. زۆرێک لە خزمەتگوزارییە بەناوبانگەکانی وەک بزوێنەری گەڕان، مانگی دەستکرد و هتد، زیرەکی دەستکردیان بەکاردەهێنا. لەگەڵ ناساندنی مۆبایلە زیرەکەکان و پاشان ئامێرە زیرەکەکان، زیرەکی دەستکرد هەنگاوێکی دوور و درێژی ناوە بۆ ئەوەی بچێتە ناو ژیانی مرۆڤەکانەوە. لەم سەردەمەوە زیرەکی دەستکرد بۆ مرۆڤ زیاتر کردەیی بوو، مرۆڤیش زیاتر ئاشنا بوو بە زاراوەی زیرەکی دەستکرد و بەکارهێنانەکانی.
جیاوازی نێوان AI و بەرنامەسازی:
لە پرۆگرامسازیدا ئینپوتی ناسراو و تایبەت دروست دەکەین و بە بەکارهێنانی فەرمانە مەرجدارەکانی وەک ئەگەر و else دەتوانین هاوکێشەکان چارەسەر بکەین و بگەینە ئەنجامە خوازراوەکە، بەڵام ئەو کێشانەی کە بە AI چارەسەر دەکرێن سوود لە جۆرەها ئینپوتێکی زۆر وەردەگرن، هەر بۆیە دەتوانین ئاسایی هەموو لایەنەکانی دەگرێتەوە، وەک سیستەمی گۆڕینی دەنگ بۆ دەق یان ناسینەوەی دەموچاو، کە داتاکانی هاتنەژوورەوەی زۆر هەمەچەشنن، هەر بۆیە دەبێت مۆدێلی ژیری دەستکرد بەکاربهێنین بۆ ئەنجامدانی ئەم کارانە.
لقەکانی AI:
AI زانستێکی زۆر فراوان و ئاڵۆزە و لق و پۆپی زۆری هەیە؛ لقەکانی AI بریتین لە:
- سیستەمی پسپۆڕ
- ڕۆبۆتیک
- فێربوونی ئامێر
- تۆڕی دەمار
- لۆژیکی تەمومژاوی
- پرۆسێسی زمانی سروشتی
ژیری دەستکرد چۆن ڕادەهێندرێ؟
ئەمڕۆ سیستەمی AI بە یارمەتی فێربوونی ئامێر و فێربوونی قووڵ زیرەک دەبێت و دەتوانرێت فێربێت و ڕاهێنانی پێبکرێت. لە خوارەوە هەریەکەیان دەناسێنین.
فێربوونی ئامێر:
فێربوونی ئامێر یەکێکە لە ژێرکۆمەڵەکانی AI کە ڕێگە بە سیستەمەکان دەدات بە شێوەیەکی ئۆتۆماتیکی فێربن و باشتر بن بەبێ ئەوەی پێویستیان بە ئەنجامدانی بەرنامەسازییەکی تایبەت هەبێت بۆ ئەو فێربوونە تایبەتە. گرنگی سەرەکی فێربوونی ئامێرەکان بریتییە لە پەرەپێدانی بەرنامەکان کە بتوانن دەستیان بە داتاکان بگات و بە شێوەیەکی ئۆتۆماتیکی بەکاریبهێنن بۆ فێربوونی سیستەمەکە خۆی.
لە فێربوونی ئامێردا پرۆسەی فێربوون بە تێبینی یان داتا دەست پێدەکات و سیستەمەکە نموونە، ئەزموونی ڕاستەوخۆ، یان ڕێچکە و هتد بەکاردەهێنێت بۆ گەیشتن بە نەخشێکی دیاریکراو و لەسەر بنەمای ئەو نەخشە دەست دەکات بە بڕیاردان و چارەسەرکردنی کێشەکان. ئامانجی سەرەکی فێربوونی ئامێر ئەوەیە کە ڕێگە بە کۆمپیوتەر بدات بە شێوەیەکی ئۆتۆماتیکی فێربێت بەبێ دەستێوەردان و یارمەتی مرۆڤ، هەروەها ڕێکخستنی ڕەفتارەکانی بە پشتبەستن بە چاودێری و داتاکان.
بۆ فێربوونی ئامێر چەندین ئەلگۆریتم و ئەلگۆریتم جیاواز هەیە و ڕۆژانە سەدان ئەلگۆریتم نوێ لەم بوارەدا بەرهەم دەهێنرێت. بەگشتی ئەم ئەلگۆریتمانە بەپێی شێوازی فێربوون (وەک فێربوونی سەرپەرشتیکراو، فێربوونی بێ چاودێری، فێربوونی نیمچە چاودێری) یان بەپێی لێکچوونیان لە فۆرم و ئەرکدا (وەک پۆلێنکردن، پاشەکشە، دار بڕیار، کۆکردنەوە).، فێربوونی قووڵ و… ..) گرووپ کراون. بەبێ گوێدانە هەردوو گروپکردنەکە، هەموو ئەلگۆریتمەکانی فێربوونی ئامێر بەزۆری لەم بوارانەی خوارەوەدا کاردەکەن:
- نوێنەرایەتی: کۆمەڵێک پۆلێنکەر یان زمانێک کە کۆمپیوتەر لێی تێدەگات.
- هەڵسەنگاندن: هەروەها بە ئەدای بابەتیی/نمرکردن ناسراوە.
- باشکردن: شێوازی گەڕان؛ زۆرجار ئەو پۆلێنکەرەی زۆرترین نمرەی بەدەستهێناوە.
ئامانجی بنەڕەتی ئەلگۆریتمەکانی فێربوونی ئامێر بریتییە لە لێکدانەوەی سەرکەوتووانەی داتا و گشتاندنی فێربوونەکان لە دەرەوەی نموونە ڕاهێنراوەکان.
فێربوونی قووڵ:
فێربوونی قووڵ جۆرێکە لە فێربوونی ئامێر و ژیری دەستکرد کە لە ڕاستیدا لاسایی ئەو شێوازە دەکات کە عەقڵی مرۆڤ بابەتێکی دیاریکراو فێر دەبێت. ئەم جۆرە فێربوونە یەکێکە لە توخمە گرنگەکانی زانستی داتا. کە ئامار و مۆدێلکردنی پێشبینیکراو لەخۆدەگرێت. فێربوونی قووڵ زۆر بەسوودە بۆ زانایانی داتا کە ئەرکی کۆکردنەوە و شیکردنەوە و لێکدانەوەی بڕێکی زۆر داتایان پێسپێردراوە. ئەمەش پرۆسەی شیکاری و لێکدانەوەکانی داتا خێراتر و ئاسانتر دەکات.
بە جۆرێک دەتوانین بڵێین فێربوونی قووڵ لە ڕاستیدا هەمان فێربوونی ئامێرە بە شێوەیەک کە لە ئاستی ئەرکە ئاڵۆزەکان، نوێنەرایەتیکردن یان ئەبستراکتکردندا، فێربوون بۆ سیستەمێکی زیرەکی دەستکرد ئەنجام دەدات. و بەم شێوەیە ئامێرەکە a تێگەیشتنێکی باشتر لە واقیعە بوونگەراییەکان و دەتوانێت نەخشە جیاوازەکان دەستنیشان بکات. لە سادەترین ئاستی خۆیدا، دەتوانرێت فێربوونی قووڵ وەک ڕێگەیەک بۆ ئۆتۆماتیکیکردنی شیکاری پێشبینییەکان سەیر بکرێت.
بۆ ئەوەی بزانیت فێربوونی قووڵ چۆن کاردەکات، پێویستە ئاشنا بیت بە تۆڕە دەمارییەکان. ئەم جۆرە فێربوونە لە ڕاستیدا هەمان فێربوونە لە ڕێگەی تۆڕە دەمارییەکانەوە کە چەندین چینی شاراوەیان هەیە. و تا زیاتر بچیتە ناو ئەو چینانە مۆدێلی ئاڵۆزتر و تەواوتر بەدەست دەهێنیت.
